PARAMARIBO - Het Nederlandse slavernijverleden wordt morgen herdacht en een dag later, op 1 juli, wordt gevierd dat 153 jaar geleden de slavernij in de Nederlandse koloniën is afgeschaft. En laat juist deze opsplitsing nu de aanleiding zijn voor heftig verzet binnen een deel van de Afro-Surinaamse gemeenschap in Nederland. Het deel dat zich het verzet noemt, eist dat de traditie van herdenking op 1 juli gehandhaafd blijft. Om hun eis kracht bij te zetten, staat een protestdemonstratie gepland op 30 juni wanneer het NiNsee de nationale herdenking in het Oosterpark organiseert.

Nieuwe opzet

"Je kan niet herdenken en enkele uren later op dezelfde dag en vrijwel dezelfde plek een uitbundig feest vieren", meent de nieuwe voorzitter van het NiNsee Antoin Deul. "De kabra (voorouderlijke zielen) trekken dit niet." Hij wijst naar de steden Rotterdam en Middelburg waar al jaren op 30 juni de slavernij herdacht en op 1 juli de vrijheid gevierd wordt. "We zetten dus geen nieuwigheid neer."

'Verzetsleider' Iwan Leeuwin is een andere mening toegedaan. "1 juli is ons afgenomen. Onze slaafgemaakte voorouders werden op 30 juni nog steeds gemarteld. Deze fout moet worden rechtgezet." Barryl Biekman van het Landelijk Platform Slavernijverleden zegt te strijden tot het bittere eind om herdenking op 30 juni te voorkomen. Wat haar strijdplan op 30 juni zal zijn, blijft vooralsnog onduidelijk.

Naarmate 30 juni en 1 juli naderen, nemen de discussies en het verzet rond de opsplitsing heftiger vormen aan. De jaarlijkse kabra neti ofwel voorouderverering in de Muiderkerk had met het wegblijven van het verzet dit jaar een beduidend lagere opkomst. Zowel het NiNsee als het verzet onder leiding van Iwan Leeuwin en Biekman hebben hun hakken stevig in het zand gezet. Partijen weigeren af te wijken van hun voorgenomen standpunten. "Als er ordeverstoring plaatsvindt op 30 juni tijdens de herdenking, zal er ingegrepen worden door de instanties die daartoe bevoegd zijn. Ik hoop dat het gezond verstand zegeviert en dat het verzet met ons in dialoog gaat. Eventuele ordeverstoringzal het belang van de zwarte samenleving geen goed doen", zegt Deul, die zijn hand uitgestoken houdt voor het verzet. "De Surinaamse gemeenschap in Nederland wordt hiermee stevig te schande gemaakt en dat terwijl de nieuwe opzet de opmaat is om het Nederlandse slavernijverleden een even prominente plek te geven als het oorlogsverleden in Nederland."

Pisbak besluit

Met de komst van Deul als nieuwe NiNsee-voorzitter begin dit jaar, en zijn voortvarendheid voor een vernieuwde opzet van herdenken en vieren, heeft hij de knuppel in het Surinaamse hoenderhok gegooid. Zonder overleg met partijen als de Surinaamse 'grassroots', heeft hij aan sympathie van die zijde weinig gewonnen. Het verzet ziet de nieuwe opzet als een voldongen feit, een zoals zij het noemen 'pisbakbesluit', dat hen nu door de strot wordt geduwd. Zij eist niet alleen dat zaken worden teruggedraaid, maar dat het NiNsee ook haar excuses aanbiedt voor de misplaatste opsplitsing.

In een vergadering in de Koningskerk in Amsterdam hebben partijen in harde bewoordingen elkaar over en weer verwijten gemaakt. Dat, terwijl de vergadering bedoeld was om gezamenlijk uit het dilemma te komen. "Als Vincent Soekra en ik weer vrienden kunnen worden, waarom zou het niet lukken om onderling ontstane spanningen weg te nemen?", vroeg Glenn Codfried zich tijdens de bijeenkomst af. Op de lokale AmsterdamseMart Radiomaakte Codfried de afgelopen drie jaren Vincent Soekra en Ivette Forster, medeorganisatoren van het Keti Koti en Kwaku Festival, voor alles uit wat slecht is aan zwarte mensen. Het kwam één keer bijna zelfs tot een handgemeen.

Kabra teleurstellen

Na de bijeenkomst in de kerk hebben componenten van het verzet afspraken gemaakt te komen tot dialoog met NiNsee. In een gesprek met Perez Jong Loy, Roy Groenberg, Jerry Wondel en Henry Gefferie werd een zespuntenplan opgesteld waarin de opsplitsing dit jaar zonder enig openlijk verzet normaal voortgang vindt en dat na 1 juli partijen met elkaar gaan praten. Het NiNsee biedt bovendien het verzet in de ochtend van 1 juli de mogelijkheid om te herdenken bij het slavernijmonument in het Oosterpark.

Officieel heeft het verzet niet gereageerd op dit plan. Integendeel riep Leeuwin op een bijeenkomst van afgelopen zaterdag op tot massaal protest. Komt nog bij kijken dat ook de groep van de vier verzetsmannen verdeeld is. Perez Jong Loy en Roy Groenberg kiezen voor een vreedzame herdenking, terwijl Jerry Wondel en Henry Gefferie zich blijven verzetten. "Het verstoren van de herdenking op 30 juni zal een culturele ramp betekenen voor de zwarte gemeenschap in Nederland. Dekabrazullen ons dat niet in dank afnemen", is de trieste conclusie van Jong Loy.

Salomonsoordeel

Volgens het verzet heeft NiNsee in de persoon van Deul niet begrepen wat de slaafgemaakte voorouders te verduren hadden. In het programma van de herdenking is bijvoorbeeld opgenomen dat politie en militairen een erehaag vormen en een krans leggen bij het slavernijmonument. Volgens Biekman druist dat tegen elk respect tegenover de slaafgemaakten in. "Duitsers zijn toch ook niet welkom op 4 mei tijdens de Dodenherdenking op de Dam?" Zij herinnert NiNsee er aan dat die gewapende machten tijdens de slavernij ingezet zijn om onze voorouders zonder enige vorm van proces of rechtspraak te martelen totdat de dood erop volgde. "Het instituut (politie en militairen) heeft aan genocide bijgedragen en zij hebben geen excuses aangeboden", is Biekmans furieuze reactie.

Slaafgemaakte Tula op Curaçao werd net zoals Kodyo, Mentor en Present in Suriname ook verraden. "Slavernij heeft zo lang geduurd omdat er verraders tussen slaafgemaakten waren", verwijst Leeuwin naar de gemeenschappelijke slavernijgeschiedenis. Het eventuele politie- optreden tegen hun protest op 30 juni in het Oosterpark ziet hij dan ook als een dreigement van het NiNsee. Beide partijen beweren te handelen in naam van de voorouderlijke zielen die geleden hebben tijdens de slavernij. Een geloof dat om een Salomonsoordeel wordt gevraagd.