We kunnen erop rekenen dat de formatie tot in de zomer gaat duren. In de afgelopen week heb ik mijn eigen rekenwerk gedaan en de uitslagen van maart bekeken op kandidaten met een migratie-achtergrond, Surinaamse origine en voorkeurstemmen. Voor wie er zelf zin in heeft: het proces-verbaal van de Kiesraad telt 288 pagina’s.
Ook zonder het lezen van het omvangrijke proces-verbaal, weet u inmiddels dat geen enkele Surinamer tot de Tweede Kamer is doorgedrongen. Met Tanja Jadnanansing verdween het laatste stukje Suriname van het Binnenhof. Nieuwkomer Artikel 1 dacht tenminste een zetelte halen. Het werd niet eenseen halve. Voor het eerst sinds 1994 geen Surinamer in de Kamer. Hoe kan dat?
Voor een zetel waren 70.000 stemmen nodig en voor een voorkeurzeteleen kwart daarvan. Er zijn 3,75 miljoen allochtonenop 17 miljoen Nederlanders. 2,1 miljoen heeft een niet-westerse achtergrond. In de rekenkundige ideale wereld zouden 33 zetels aan allochtonen toekomen, waarvan 19 aan niet-westerse. De praktijk is weerbarstiger dan rekenmodellen. Kijk bijvoorbeeld naar het aantal vrouwen in de Kamer. Dat is met 34 procent stabiel gebleven ten opzichte van 2012, maar nog lang nog niet de gewenste 50 procent.
Nederland telt 349.000 Surinamers, de eerste en tweede (kind van tenminste een Surinaamse ouder) generatie opgeteld. Hun stemmen zijn al gauw goed voor vier à vijf zetels en tot twintig bij voorkeurstemmen. Genoeg potentieel! Aan Surinaamse kandidaten was geen gebrek. Ik heb er negentien (!) geteld, verdeeld over elf partijen. Dat is meer dan ooit. Kansen genoeg zou je denken! Het totaal aantal van 'slechts' 49.000 stemmen op Surinaamse kandidaten - 26.000 voor Sylvana Simons - was niet eens genoeg voor één hele zetel. Dat steekt behoorlijk af tegen bijvoorbeeld de 216.247 stemmen voor DENK. Er zijn zestien (11 procent) van de Kamerzetels ingenomen door niet-westerse allochtonen: negendoor Marokkaanse enzevendoor Turkse kandidaten. Turken (2,33 pocent) en Marokkanen (2,27 procent) vormen 4,6 procent van de bevolking en delen 16 zetels. Surinamers hebben een aandeel van 2,1 procent - metnulzetels.
Kun je metvoorkeurstemmendan in de Kamer komen? Voorkeurstemmen hebben 38 zetels opgeleverd. 34 kandidaten stonden zo hoog dat ze die voorkeurstemmen niet nodig hadden. Slechts vier - geen van hen allochtonen - waren anders niet in de Kamer gekomen. Die route levert dus vrijwel niets op.
De 16 Marokkaanse en Turkse volksvertegenwoordigers stonden hoog op de lijsten. Bij de zes grootste partijen samen totaal vijf in hun top tien. Met uitzondering van DENK (Albitrouw op 4) en Artikel 1 stonden Surinamers nergens hoog genoeg. Waarom deze bijna even grote groep niet? Volgens onderzoeker Mügge kan problematiekaanleiding zijn voor een (hoge) plek op de lijst. Waren het voorheen Surinamers en Antillianen waarbij de integratie een thema was, dat is het nu voor Marokkanen en Turken. Dat is een wat jammerlijke maar misschien wel reële reden. Was een erkende achterstandspositie het enige entreeticket voor een Surinamer in de 23 jaren hiervoor? Is een lage of geen plek een 'compliment' of 'beloning' voor geslaagde integratie? Vallen Surinamers politiek gezien onvoldoende op,
in negatieve dan wel positieve zin? En ontbreekt het dan aan pure kwaliteit om mee te mogen doen in de top?
Het starten van een eigen partij 'van en voor Surinamers' naar evenbeeld van DENK om een afzonderlijke aanwezigheid te creëren, vind ik geen goed idee. Of het enige doel moet zijn in de Kamer te komen. Maar dan? Gaat het om echte invloed, dan moet je aan tafel komen bij de groten. En kun je er dus beter onderdeel van zijn.
Dat brengt mij tot de volgende conclusies. Allereerst dat Surinamers amper op een Surinamer stemmen. Ten tweede de route via een voorkeurzetel is vrijwel kansloos. Maar vooral: Surinamers staan te laag op de lijsten waar zetels worden gehaald. Wie meer Surinamers in de Kamer wil, kan dus beter de kandidatenlijsten beïnvloeden. Word dus lid van een grote partij. Start een brede lobby. Niet voor méér kandidaten, maar voor hoge plekken. En wacht niet tot het stemhokje: in dat achterhoedegevecht is vrijwel niets meer te halen.
Wat mij betreft moeten de toppen van de lijsten nóg diverser en inclusiever. Mooie opdracht voor de eerstvolgende verkiezingen, die van de gemeenteraad in 2018 om mee te beginnen.
maurice.pahladsingh@outlook.com
PS: voor de liefhebber hieronder een overzicht. Bij GroenLinks, SP en CDA (een derde van de zetels) ontbraken Surinamers op de lijsten.