Te yu no sabi dansi, dan a poku no bun! Bekende odo die zoveel betekent als de oorzaak van een slechte prestatie bij een ander of omstandigheid leggen dan jezelf. Ik ben gek op muziek maar zelf kan ik geen muziek maken. Het kost mij enorme moeite ritme te houden of tekstvast te blijven. Toch is niets heerlijker dan luidkeels mijn eigen verzonnen teksten mee te blèren of uit de maat te dansen. Daarom heb ik ook eindeloos bewondering voor degenen die dat wel kunnen.
Soms zijn ze zo voortreffelijk bezig dat ik spontaan met een hoed wil rondgaan om het talent te stimuleren. Neem een cursus, sluit je aan bij een band. Geef het talent een kans tot volle wasdom uit te groeien, zeg ik dan. Wil ik van muziek genieten, laat ik mij entertainen door professionals.
Afgelopen zondag deed ik voor de vijfde keer in Nederland mee met het Sranantongo dictee. Mi lobi a tongo, fu dati ede mi e leri en het heeft me geen windeieren gelegd. Mijn hele leven spreek ik Sranantongo. Tenminste, dat dacht ik tot ik in 1986 ging werken bij radio Boskopu. De leiding had er geen moeite mee als het Sranan van omroepers niet 'honderd' was. Doe maar in het Nederlands waar je geen Sranan woord voor kent, zeiden ze dan. Vond ik raar want als er een samenleving is die er alles aan doet om het Nederlands perfect te spreken dan is het de Surinaamse wel. Spreek je marktverkopers aan in het Sranan krijg je dit: "Wat, meneer denk dat ik gee Hollands kan prate." I rest my case en koop dan maar gewoon, in het Nederlands, een hoopje 'boelansjee'.
In 1986 is het Sranan met een ministerieel besluit beklonken. Daarvoor schreef eenieder de taal zoals het hem in het gehoor klonk op basis van de fonetische Nederlandse spelling. Niemand die zich druk maakte om een officiële spelling. Geen minister van onderwijs, geen skrifiman, geen pokuman. Al helemaal niet de man van de straat waar wij met z'n allen toe behoren. Gewoon omdat wij denken ons makkelijk verstaanbaar te maken ma skrifi na wan tra modo. Ga je ineens schrijven, breekt de hel los. Iedereen hanteert zijn eigen gedachten over de schrijfwijze.
Zondag liepen de emoties hoog op toen deelnemers vonden dat het Sranantongo meerdere schrijfwijzen kende. Althans, als ik een deelnemer mag geloven. Sterker nog, hij beweerde in de ministeriële commissie van toen te hebben gezeten maar door onenigheid er uit gestapt te zijn. Van hem mag iedereen de taal schrijven zoals het hem of haar belieft. Als je 'moi' mooi vindt en 'moy' lelijk, moet je de vrijheid hebben het ook zo te schrijven. Ik vind 'die meisje' een krachtige uitspraak hebben maar ooit hebben wij met z'n allen afgesproken het softe 'het meisje' te gebruiken. Willen wij het Sranan ooit gaan schrijven volgens regels die we met elkaar hebben afgesproken, zal de taal op school onderwezen moeten worden.
Zondag won ik maar ik voelde mij geen winnaar. Het Sranantongo had de winnaar moeten zijn maar werd de grote verliezer. Een zeer teleurstellend gevoel heb ik eraan overgehouden. Zelfs een terechte verliezer kon de chaotische uitslag niet plaatsen. Het Sranantongo leed een gevoelige nederlaag. Simpel vanwege de egotripperij van een jurylid. Hij hield zich vast, ondanks afspraken, aan zijn eigen spelling. Met zo'n houding mogen alle vijfhonderdduizend Surinamers dus hun eigen spelling op na houden. Een diep trieste dag voor het Sranantongo, mijn taal die ik op allerlei podia uitdraag. A no kan, a no mag. Mi ati e sari!Muziek maken is een harmonieus geheel met regels. A Sranantongo tron wan w'woyo pe baiman nanga ser'man e meki bari ma no wan man e arki.
taknangami@live.nl