De Krimmige situatie in Oekraïne

Na de annexatie van het schiereiland de Krim, heeft de voormalige president Dimitri Medvedev in het vooruitzicht gesteld dat in navolging van de Maiden-actie in Kiev er acties van pro-Russische Oekraïners of beter gezegd etnisch Russen, zouden volgen in het oosten van Oekraïne. Nauwelijks een maand daarna zien of horen wij de systematische acties in de oostelijke steden Donetsk, Charkov, Loeghanks, Slavjanksen in de afgelopen dagen in een paar andere steden. De acties worden uitgevoerd door gewapende pro-Russische groepen. Men bezet daarbij overheidsgebouwen en werpt diverseroadblocks op. Rusland ontkent enige betrokkenheid te hebben bij de acties die thans plaatsvinden in bovengenoemde Oekraïense steden. Anderzijds laat het Kremlin publiekelijk weten dat de regering van Oekraïne geen geweld mag gebruiken tegen haar eigen staatsburgers die tegen de wet of beter gezegd tegen de openbare orde handelen. Een latente vorm van bedreiging zijdens Rusland, die als indirecte inmenging in de binnenlandse aangelegenheid van Oekraïne gezien moet worden. Overigens heeft Rusland onder het mom van ‘bescherming’ van de etnische Russen in Oekraïne (iets dat slechts in een bananenwereld kan gebeuren), de Krim binnengevallen en geannexeerd. President Poetin zegt in zijn maandelijkse talkshow dat Rusland zich niet schuldig gemaakt heeft aan annexatie van de Krim,maar dat het volk van de Krim een beroep gedaan heeft aan Rusland voor aansluiting bij dat land. Op basis van deze bedreiging wordt het gezag van de Oekraïense interim regering gedestabiliseerd. De regering wil het risico niet nemen om uitvoering te geven aan de plannen tot ontruiming van de staatsgebouwen en de rust te doen wederkeren in het oosten van het land. Laat mij aangeven dat in al de oostelijke gebieden de etnische Russen niet in meerderheid zijn als dat het geval is op de Krim. De eisen die de opstandelingen hebben,namelijk een referendum en aansluiting bij Rusland, gaan niet in hun voordeel uitpakken, althans wat de aansluiting bij Rusland betreft. Een deel van de opstandelingen wil slechts meer autonomie voor de oostelijke steden. In de historische bronnen blijkt dat de zuidoost gelegen steden van Oekraïne meer Russisch georiënteerd zijn en derhalve is ook de Russische taal als moedertaal een veel voorkomend verschijnsel.

Wat is er in werkelijkheid aan de hand?
Rusland heeft er belang bij dat Oekraïne in geopolitieke opzicht binnen de invloedsfeer van Rusland blijft. Met name zullen de Russen in de Russische georiënteerde zuidoostelijke steden geen westerse invloeden dulden. Dit onder andere op het gebied van de democratie en de beleving daarvan en de culturele beleving. Voorts is het een doorn in het oog van Rusland als Oekraïne zich met ondersteuning van de Navo zich militair gaat ontwikkelen naar een hoger niveau, waardoor dit land in dit opzicht weerstand zou kunnen bieden aan de Russische militaire macht. Uiteraard zal Rusland alles doen om te voorkomen dat Oekraïne een militaire evenwicht in dit gebied tot stand brengt. Op basis van deze onwenselijkheid hebben de Russen op hoog diplomatieke niveau en wel in nauw overleg met Groot Brittannië en de USA ervoor gezorgd dat de republiek Oekraïne zijn nucleaire power opgaf. In ruil hiervoor zou hetWesten als compensatie en veiligheidsgarantie tegen Rusland geboden worden. Die toezegging kreeg Oekraïne van het Westen, maar ook van Rusland zelf. De Russen zijn zelf zover gegaan om een overeenkomst aan te gaan met Oekraïne voor het huren van Sebatopol als militaire basis aan de Zwarte Zee op het ondertussen geannexeerde schiereiland de Krim. Rusland heeft thans gesteld zich niet meer te zullen houden aan de bedoelde huurovereenkomst. Rusland heeft mijns inziens goed gebruikgemaakt van de absentie van een Koude Oorlog-situatie. De Sovjet Unie als republiek was net uiteengevallen met als gevolg het ontstaan van de onafhankelijke republieken vanaf 1991. In elk geval heeft Rusland thans aan de wereld getoond zich niet te (zullen) houden aan overeengekomen verdragen c.q. afspraken, wanneer het zich bedreigd gevoelt binnen zijn invloedsferen. Hier wordt wat mij betreft de opportunistische doctrine of strategie van het niet bestaan van permanente vijanden of vrienden,maar wel van permanente belangen door de Russen toegepast.

Wat kunnen de gevolgen zijn?
Als Rusland zich op deze manier blijft opstellen, dus willen bepalen wat Oekraïne moet doen of nalaten,kunnen de reeds gespannen situatie leiden tot een confrontatie tussen de Rusland en Oekraïne. De etnische polarisatie zal zelf ertoe kunnen leiden dat er situatie a la Rwanda ,zich zowel in de zuidoostelijke steden als in de noordwestelijke gebieden kunnen voordoen. Concreet doel ik op etnische zuiveringsacties. Een ander gevolg van de handeling van Rusland naar Oekraïne toe, waarbij er een zekere mate van annexatiedrang te bespeuren valt,kan in de Baltische landen,Polen,Roemenie etc. ertoe leiden tot grotere argwaan tegen Rusland. Deze landen die zich westers aan het ontwikkelen zijn, zullen zich militair versterken. De mogelijkheid bestaat ook dat bij een eventuele oorlog tussen Rusland en Oekraïne (een kernmacht tegenover een ontmantelde kernmacht) de eerder genoemde landen zich als anticiperende maatregel aan de zijde van Oekraïne, gaan mengen in de strijd. Dan is de derde wereldoorlog haast onafwendbaar. Een oorlog die absoluut desastreuze gevolg zal hebben voor de wereld in vele opzichten en facetten. Want de genoemde landen zijn lidlanden van de Navo,hetgeen zoveel impliceert dat de Navo actief betrokken wordt in de oorlog. Ik ga niet suggereren wie de zijde van Rusland gaat kiezen, omdat ik daardoor mogelijk beschuldigd kan worden als een stille dromer van de derde wereldoorlog. Ik klop de gedachte in deze analyse van een derde wereldoorlog af. Ik keur echter sterk de strategie (erg doorzichtig) die Poetin toepast om zijn landsbelang veilig te stellen ten stelligste af. Ik begrijp volkomen dat het om een geopolitiekemachtsspel gaat,waarbij de EU en USA zeker mijn inziens niet vrijuit gaan. Echter moet gelet worden op de middelen en strategieën die door de antagonisten in dit spel ingezet worden. Ik benadruk dat Rusland een zeer gevaarlijk middel gebruikt, namelijk het inzetten van het etnische sentiment en dat doet denken aan de beruchte Adolf Hitler die het Arische ras (ariër) superieur stelde boven alle andere rassen, met het accent op de semitisten, in zijn drang naar macht in termen van geopolitiek,militair, cultureel en economisch. De gevolgen van de propaganda van de ubermacht en übermensch in hunrassenleer, zijn tijdens de tweede wereldoorlog manifest geweest.

Tenslotte geef ik aan dat de wereld geen economische antagonisme meer kent. De vrije markteconomie is alom heersend na de val van de Sovjet Unie ,maar evidenter nadat China ook de plan of geleide economie heeft losgelaten. China hanteert evenals Rusland de vrije markteconomische policy die ontwikkeld is binnen de kapitalistische ontwikkelingsstrategie. De voormalige ‘koude oorlogse’ antagonisten, zijn wat het economisch-financieel-monetair beleid aan elkaar gelinkt. De onderlinge afhankelijkheid dwingt tot afstemming en samenwerking op diverse gebieden aangaande de economische ontwikkeling. Uitgaande van deze pragmatiek en de hieraan gerelateerde wederzijdse belangen, denk ik dat hoe dreigendeen oorlogsgevaar met de huidige ontwikkeling in Oekraïne ook is, er meer gekozen zal worden voor een diplomatieke oplossing. De eerste diplomatieke oplossing met het protocol van Geneve lijdt voorlopig schipbreuk, omdat er nog veel argwaan bestaan tussen de primaire partijen.

Bert Eersteling