AMSTERDAM / PARAMARIBO, 11 januari – Anton de Kom heeft bewonderaars aan beide zijden van de oceaan. En toch valt zijn vroegere woning in Paramaribo bijna om van ellende - "hij verdient een beter huis."
Het aantal pogingen is niet meer op de vingers van een hand te tellen. Gemiddeld om de vijf jaar wordt een plan gelanceerd om de vroegere woning van de schrijver, activist en verzetsheld Anton de Kom in Paramaribo op te knappen.
Nederland heeft geld en 10 jaar steun beloofd
De ene keer komt het initiatief vanuit Nederland, de andere keer vanuit Suriname. Het resultaat is elke keer hetzelfde: er gebeurt in Suriname uiteindelijk helemaal niets.
Het geld is het probleem niet, vertelt Paul Morel van Stadsherstel, de Amsterdamse organisatie die monumentale panden koopt en opknapt, en nauw contact onderhoudt met de zusterorganisatie Stadsherstel Suriname.
"We praten over nog geen 2.5 ton in euro"s - een verwaarloosbaar bedrag. Maar dit is typisch een project waar altijd geld voor te vinden is. Alleen: het initiatief moet echt uit Suriname komen. Het moet daar gebeuren, men moet zelf het initiatief tonen en verantwoording nemen - maar men doet er letterlijk helemaal niets."
Suriname wil geen hulp vanuit Nederland
Dat laatste lijkt een onderdeel van het probleem. De Kom maakte deel uit van het Nederlandse verzet tegen de Duitse bezetter, maar was voor de Tweede Wereldoorlog als nationalistische activist in Suriname druk in de weer de koloniale macht het leven zuur te maken.
Dat de voormalige kolonisator nu de middelen beschikbaar stelt voor het opknappen van de woning van een Surinaamse held, valt blijkbaar niet overal in goede aarde.
Dat merkte bij voorbeeld de gemeente Amsterdam dat de restauratie van het huis van De Kom in 2002 opnam op een lijst met projecten in het kader van de samenwerking met Suriname.
"Er lag een mooi plan op tafel voor een klein museum met bibliotheek," herinnert een ambtenaar zich die niet met zijn naam in de app wil. "De restauratie zou worden gedaan door leerlingen van de vakopleiding in Suriname."
Iedereen was enthousiast, Suriname kwam niet opdagen
Alle partijen waren enthousiast. Aanvankelijk ook de nabestaanden van De Kom die financiële garanties uit Nederland hebben gekregen voor minimaal een periode van tien jaar. Die zekerheid kwam er vrijwel direct, maar daarna verzandde het.
De ambtenaar: "Het is nooit duidelijk geworden waarom. Het is ook niet gelukt dat persoonlijk te vragen. Er was nog wel een afspraak gemaakt, maar niemand kwam opdagen - niemand was bereikbaar. Men heeft zich in Suriname nooit voor deze volksheld willen inzetten."
In 2007 was het de stichting Mooi Suriname uit Almere die het initiatief nam voor een opknapbeurt. De aftrap van de actie kreeg ruim aandacht in de media, de afloop niet. "Het bleek een zeer lastig traject," blikt oud-voorzitter Miriam Griffith terug.
"De besprekingen verliepen uiterst stroperig, niemand in Suriname toonde inzet of hield zich aan de afspraken. Ontzettend jammer, want Anton de Kom heeft een belangrijke rol gespeeld voor Suriname. Hij verdient een beter huis."
Dat laatste vindt ook de stichting Anton de Kom, die de woning in eigendom heeft. "Het huis van Anton de Kom verkeert in erbarmelijke staat," laat de nieuw aangetreden voorzitter en kleinzoon Jules de Kom vanuit Suriname via de mail weten.
Nederland heeft het opgegeven, het huis zal instorten
"Net als velen wil de stichting graag dat daar verandering in komt en het huis wordt hersteld. De stichting beschikt niet over voldoende middelen om het herstel te financieren en het geld dat Nederland toegezegd heeft, is in Suriname verdwenen."
Het geboortehuis van De Kom staat in Frimangron, waar zich na de afschaffing van de slavernij de eerste vrije slaven vestigden. De Kom gebruikte het huis, feitelijk een eenkamerwoning met een klein erf, in 1933 korte tijd als uitvalsbasis voor zijn vakbondswerk.
Vier maanden na zijn aankomst in Suriname werd hij door het koloniaal gezag, voorzien van het stempel onruststoker, op de boot naar Nederland gezet.
Over de mislukte pogingen om de woning op te knappen, drukt Jules de Kom zich diplomatiek in algemene termen uit. "Van verschillende kanten in Nederland zijn er aanbiedingen gekomen. Echter bleek dat deze partijen wilden bijdragen maar dat Suriname afwijkende voorwaarden stelden, of in Suriname werdt men gedreven door politieke belangen waar de stichting niet mee akkoord kon gaan."
Surinamers lijken geen interesse in Anton de Kom te hebben
Dat blijft een keerzijde van de heldenstatus: dat de held postuum voor allerlei karretjes wordt gespannen. In Suriname werd Anton de Kom het boegbeeld van de militairen na de staatsgreep van 1980.
Nog steeds hangt zijn geschilderde portret op het hoofdkwartier van de Nationale Democratische Partij van president Desi Bouterse. Het is geen geheim dat binnen de familie met gemengde gevoelens wordt gekeken naar dat eerbetoon.
Daarom is het belangrijk dat de restauratie uit de politieke sfeer wordt getrokken.
Paul Morel van Stadsherstel: "We hebben een jaar geleden nog een uiterste poging gedaan. We hebben toen moeten concluderen dat het niet ging lukken, Suriname heeft geen interesse getoond in ons aanbod. Maar als ik in Suriname ben, ga ik er altijd even kijken."
"Stadsherstel Suriname zou er nog steeds dolgraag mee aan de slag gaan, wij betalen alles en garanderen voor tien jaar het onderhoud, maar Suriname doet gewoon niets."
Bron : De Volkskrant (NL)
Moet het huis van de Kom behouden blijven?
Wilt u reageren op de vraag?
Lees verder in de gratis app!