PARAMARIBO, 2 mei 2023 – Suriname moet zijn oudste (en oorspronkelijke) bewoners en hun collectieve grondrechten per direct wettelijk erkennen, zo tikte het Inter-Amerikaans Mensenrechtenhof ons land in 2020 al voor de derde keer op de vingers.
Is er na het aantreden van de regering Santokhi – Brunswijk dan eindelijk beterschap in zicht?
"In Suriname wordt niemand beschermd. Dieren niet, het oerwoud niet en de inheemse gemeenschappen al helemaal niet."
Galibi is een inheems dorp in het uiterste noordoosten van Suriname. De goedlachse Karin Aloema is er druk in de weer.
De inheemse dorpen worden fysiek met uitroeiing bedreigd
Op de achtergrond zien we een idyllisch landschap: de wind is bijna voelbaar, de palmbomen wiegen vrolijk mee en het zeewater gaat haast geruisloos over in het glinsterende strand.
Toch is Aloema’s leefsituatie allesbehalve een idylle.
In Suriname worden inheemse gemeenschappen niet beschermd, zegt ze zacht maar kordaat.
Dat zegt veel over de status van de eerste bewoners van ons land.
De uitspraak van deze inheemse bewoner is tekenend voor de problematische verhouding tussen enerzijds de inheemse en tribale volkeren en anderzijds het centrale gezag van Suriname – momenteel aangevoerd door president Santokhi en vicepresident Brunswijk.
Geen enkele regering onderneemt actie tot bescherming
Zelden worden ze betrokken bij activiteiten in hun gebieden, zelfs niet als die hun eeuwenoude leefwijze in gevaar kunnen brengen.
Suriname werd hiervoor al eerder dan 2020 op de vingers getikt.
Enkele jaren geleden veroordeelde het Inter-Amerikaans Mensenrechtenhof het land wegens het schenden van de rechten van de Kaliña en Lokono stammen, die vlakbij de grens met Frans-Guyana aan de benedenstroom van de Marowijnerivier wonen.
Inter-Amerikaans Mensenrechtenhof
internationale uitspraak tegen Suriname
Na het vertrek van de Nederlandse militairen in 1975 nam de inheemse gemeenschap van Bisri, een dorp dat dieper in het bos lag, haar intrek in Hollandse Kamp.
Vandaag de dag bedreigen de uitbreidingsplannen van de luchthaven – in gang gezet door de huidige regering – hun bestaan.
De dorpelingen willen graag praten over een eventuele compensatie, maar het management van de luchthaven en de regering heeft daar geen oren naar.
Bisri
Surinaamse nederzetting
Dorpeling Jubitana benadrukt dat de inheemse en tribale gemeenschappen hun strijd intussen over een andere boeg hebben gegooid.
Het gebruik van 'pijl en boog; of de vele protestmarsen maakten plaats voor harde juridische middelen.
Maar ook daar wordt door geen enkele regering naar geluisterd.
Het meest recente vonnis van het Inter-Amerikaans Mensenrechtenhof is al het derde dat de Surinaamse Staat aanmaant om de inheemse en tribale volkeren wettelijk te erkennen.
Het Moiwana-vonnis (15 juni 2005) en het Saamaka-vonnis (28 november 2007) gingen hieraan vooraf.
Suriname blijft draaien en weigert iets te ondernemen
Sinds 2005 en het meest recente vonnis in 2020 is er echter nog nooit iets door de regering(en) ondernomen.
Salomon Emanuels behoort tot de Saramaccaners en is cultureel antropoloog.
Hij is een pionier in de strijd om de rechten van tribale gemeenschappen.
Salomon Emanuels
cultureel antropoloog
Hij vertelt dat de gevolgen van de ondermaatse bescherming van hun rechten pas goed doordrong in 1964.
Dat jaar werd een gigantisch meer aangelegd om goedkope elektriciteit op te wekken voor de vervaardiging van aluminium door het bedrijf ALCOA.
Ruim 5.000 dorpelingen moesten hun gebied gedwongen verlaten. Ze kregen hiervoor 6 gulden compensatie en kwamen terecht in transmigratiedorpen.
Toen de Surinaamse overheid na de aanleg van het meer op grote schaal toestemming gaf aan bedrijven om in traditionele gebieden aan houtkap en goudwinning te doen, stapten de initiatiefnemers van het Saamaka-vonnis andermaal naar het Inter-Amerikaans Mensenrechtenhof.
De weggejaagde gemeenschappen voorzagen dat zulke contracten negatieve effecten zouden hebben op hun leefgebied én hun gezondheid.
De oude bevolking wordt al sinds 1964 volledig genegeerd
Het bos waarvan ze afhankelijk waren voor hun voedselvoorziening en waarmee ze een spirituele band hadden, dreigde immers onherroepelijk verloren te gaan.
Hun vrees was terecht.
Suriname wordt alom geprezen voor zijn bossen, die bijna negentig procent van zijn landoppervlakte beslaan.
Inheemsen bedreigd
– illustratie : ChatGPT –
Maar volgens de organisatie Global Forest Watch nam de ontbossing in 2018 met 12 procent toe ten opzichte van 2017.
En dat is sinds 2020 alleen maar erger geworden.
"Wie in Paramaribo de kraan opendraait heeft zuiver drinkwater. Waarom hebben wij in het binnenland daar geen recht op?"
Aan het woord is Steven Petrusi. De regering weet maar al te goed dat het uitreiken van concessies negatieve gevolgen heeft voor ons leefgebied.
"Inheemsen en marrons worden langzaam uitgeroeid"
Dat er nog steeds geen wet is die onze rechten erkent komt doordat er belangen spelen.
Steven Petrusi is voorzitter van de Vereniging Saramaccaanse Gezagdragers (VSG) en woont zelf in het binnenland aan de benedenloop van de machtige Surinamerivier.
Steven Petrusi
Vereniging Saramaccaanse Gezagdragers
Politieke leiders in Paramaribo reiken inderdaad al te vaak concessies uit aan politieke vrienden.
Als de grondrechten van inheemse gemeenschappen erkend worden, kan dat betekenen dat ze inspraak moeten krijgen of sommige concessies ingetrokken moeten worden.
Sommige machthebbers in Paramaribo stellen zich daarbij vragen. Ze vrezen dat lokale gemeenschappen hun eigen gebied niet afdoende kunnen beheren.
Volgens de regering kan een inheemse niet zelf nadenken
Petrusi en Jubitana begrijpen die bezorgdheid niet.
We zijn altijd verantwoordelijk geweest voor onze bossen. Pas toen de overheid zich ging moeien en onze inspraak niet langer duldde ontstond er chaos.
Het is ons eigen leefgebied, waarom zouden we het vervuilen?
Suriname heeft geen enkele ervaring met de toekenning van grondrechten aan tribale en inheemse gemeenschappen. Het land heeft niet de ervaring die buurlanden als Guyana en Brazilië wél hebben.
Door de jaren heen hebben ze hun wetgeving bijgesteld om tekortkomingen in hun wetten aan te pakken.
Waar andere landen ontwikkelen, staat Suriname stil
Vooral Brazilië is op dat vlak vandaag een van de beste leerlingen van de klas.
Suriname loopt niet alleen achter, ze staat al tientallen jaren stil en dreigt zelfs achteruit te wandelen.
Bron : Mondiaal Nieuws (België) / Euritha Tjan a Way
Moet de regering de internationale grondrechten erkennen?
Wilt u reageren op de vraag?
Lees verder in de gratis app!